Recensies:

Recensie door Janine Jongsma in Meander Magazine

Recensie door Wouter van Heiningen

Recensie door Wim van Til:

Hoe je te laten kennen

Ze is in februari jl. veertig geworden en ze heeft al vijf (en een halve, samen met haar moeder Astrid) bundels achter haar naam. Ik ben geen statisticus, maar verwacht dat weinigen haar dit nadoen. Al haar bundels ademen de poëzie, zoals dat bij goede dichters het geval is. Dat geldt zeker ook voor deze bundel, Ten minste houdbaar tot.

De vorm die ze kiest werkt zeker mee aan het houdbaarheidsgehalte van haar gedichten: de meeste gedichten, nee: álle gedichten zijn opgebouwd uit distichons en/of terzinen.

Dat biedt voldoende ruimte voor allerhande associaties, voor de dichter en voor de lezer, zoals in het gedicht Kamer 119

 “Als een student op kamers

 bestudeer je je demonen.

Je hoofd: een plakboek vol witte dagen.

Of ik herinneringen mee kan brengen?

Je draagt een gewei van rookwolken.

Ik moet het met turbulentie stellen.

Een voorbijrazende trein doet de glazen rinkelen.

Aan de toog bestel je een boek.

Ik tap woorden uit de kraan.

Raak je ook van mij ontwend?”

(blz. 9)

Kamer 119 is een serie van dertien politiethrillers die tussen 1991 en 2000 verschenen, geschreven door Will Simons, die o.a. bekend was als presentator van de televisieserie Opsporing verzocht. De beelden in het gedicht zijn ongetwijfeld verwijzingen naar die thrillers, ze geven in ieder geval voldoende opgebouwde spanning weer.

Ten minste houdbaar tot is opgebouwd uit zes afdelingen die worden “ingeleid” met haiku of eigenlijk senryu. Bij de afdeling Slaapwandelpaden is dat deze:

“restless legs syndroom

nachtelijke marathon

van de koekoeksklok”

De gedichten spelen zich ook af in nachtelijke sferen: bed, droom, laken, wekker. De taferelen zijn niet aanlokkelijk, er is sprake van “een strop in het sleeptouw dat morgen heet”, en “Elke nacht sterft daar een droom uit.”

Al zijn de beelden niet de vrolijkste, ze worden wel goed behandeld. Jana Arns kiest haar woorden zorgvuldig. Dan is het weliswaar spijtig dat ze zich bijwijlen laat verleiden tot te opzichtige woordgrapjes. Maar ja, die liggen bij deze associatieve werkwijze natuurlijk op de loer.

Deze afdeling wordt afgesloten met een serie van vijf fotografische zelfportretten: “dichter aan het werk”. Elk portret wordt gekenmerkt door al dan niet goed herkenbare, leesbare woorden die bijna allemaal verwijzen naar gedichten in de bundel.

Het geeft een andere kijk op de gedichten, deze visuele poëzie.

Zo verwijst het vijfde portret (we zien de dichters rug, haar jurk is voor de helft beschreven met tekst) naar het gedicht Blue notes, het tweede gedicht in de bundel, dat eindigt met de strofe

“Ze zwaait nog eens bij vertrek.

Jij schuift aan het aftelraam.”

(blz. 8)

waarbij het beeld deze woorden nog eens subtiel benadrukt.

Het sterkst is de dichter als ze beschrijft hoe in relationele zin verhoudingen vergroeid zijn, zoals in de afdeling Lover’s block, in het titelgedicht

“Ten minste houdbaar tot

Hoe vaak dringen we met slagwerk binnen

schuiven als drumstokken aan tafel

slaan het laatste vel aan flarden?”

Ten minste houdbaar tot is een bundel die ons lang bijblijft. Mij wel.

Jana Arns: Ten minste houdbaar tot

Uitgeverij P, 2022

Recensies:

Recensie door Elsbet De Pauw in De Reactor

Recensie door Jan de Jong op Tzum

Recensie door Harry Westerink op Doorbraak.eu

Recensie door Peter Vermaat in MeanderMagazine

Recensie door Mario Molegraaf  op mdnl.nl

Recensie door Juul M. Williams in LiterairNederland

Recensies:

Recensie door Douwe Wilts in Meander Magazine

Zie ook de interpretatie van Marc Kregting van Groots gedicht [eerste regel:] 'Dichtklappen. Zwijgen':

"Wat te doen op de Dag van de Arbeid, hier in België ook wel Feest van de Arbeid geheten? Ik zocht mijn 1 meiheil bij Jacob Groot. Zijn recentste, weer wonderschoon verzorgde bundel Lichttabletten (2023) biedt namelijk een lange en gestage kuur [...]"

Te lezen op Neerlandistiek.nl

Recensies:

Recensie door Dirk De Geest in MappaLibri

Recensies:

Recensie door Mario Molegraaf op mdnl.nl

Recensie door Ivan Sacharov in Meander Magazine

Recensie door Erik-Jan Hummel op Tzum

Recensie door Jan de Jong, eveneens op Tzum

Recensie door Juul M. Williams in Literair Nederland

Recensies:

Recensie door Wim van Til:

IN ZEVEN SLOTEN TEGELIJK

Lotsverstaan is de zevende bundel van Eric Hermsen. Na 5 titels bij de onvolprezen uitgeverij De Beuk (1953-2008) heeft Eric Hermsen onderdak gevonden bij uitgeverij IJzer. De vijf ‘Beukbundels’ verschenen in een periode van tien jaar, waarna een lange stilte volgde. In 2018 verscheen bij uitgeverij IJzer Onverborgen. En nu dus zijn jongste.

Ik vraag mij af of de pauze van bijna twintig jaar gevolgen heeft gehad voor zijn (opvattingen over) poëzie. Wat mij wel direct opvalt, is dat hij meer woorden gebruikt per gedicht. De proef op de som: ik lees in Onverborgen het gedicht

Dichten

Zinnen maken
die mensen dichter
tot elkaar brengen

een soort liefde
die de ruimte tussen
hen dicht

en veel letterlijker
moet worden genomen
dan gebruikelijk

die verzoent
wat tegengesteld
en bijeenbrengt wat
gescheiden is

en zoek in zijn vroege werk naar een vergelijkbare titel. Ik vind die in de bundel Verten (1996): Dichten: Het leven openen / met woorden, geboren / uit liefde zo weerloos, dat / woorden haar bewaren moeten. En nog eerder, in zijn debuut Om de woorden heen (1991): Poëzie: Zinnen laten groeien in / Stilte die schrikt van een / ochtend vol aktentassen, zinnen / naar vertrekken leiden waar / het leven is, daar de nacht / zien kruipen in een glas.
Hermsen toont in deze gedichten een consistent beeld over wat hem al zo lang beweegt: dichten is zinnen maken, laten groeien en het leven als het ware vasthouden op papier.

In zijn jongste staat ook een gedicht met de titel Dichten: is beantwoorden aan een roep / het inwilligen van een eis // is vrij van leugens zijn / een met de dingen en hun geheim // is gehoor geven / aan wat niet verklinkt // is je schikken / het laten varen van ieder verzet

Ik zou de dichter Eric Hermsen tekort doen met een conclusie dat hij zich in zijn werk niet ontwikkeld heeft, want dat heeft hij zeker wel. Zijn beelden zijn sprekender geworden, zijn woorden zijn zorgvuldiger gewogen, zijn thema’s worden filosofischer onderbouwd, zijn vragen zijn concreter.

De titel Lotsverstaan is een neologisme, ik vermoed een samentrekking van lotsbestemming en (elkaar) verstaan. Dat laatste in de diverse betekenissen van het woord, dus zowel horen als begrijpen. De opdracht die uit de titel spreekt, is dat men zich moet inspannen om te luisteren naar de omgeving en die zich zo goed mogelijk eigen maken en beheersen.
In die zin verstaat Hermsen zijn vak en bewijst hij dat niet alleen in deze bundel, eigenlijk al vanaf zijn debuut. De dichter groeit met de mens mee in zijn leven en houdt hem op koers, zoals de mens in zijn handelingen en observaties ook de dichter navigeert.

Vijftig

Nu je alles wel zo’n beetje hebt gedacht
de diepten van het leven gepeild

wordt het tijd om in de jaren, maanden, dagen
of uren die je resten op de vlakte te blijven

te wonen bij de dingen zoals ze zijn
onveranderlijk, onomkeerbaar, onbegrijpelijk

je te verheugen in hun tragische schoonheid
en je in stilte te verbazen

Recensies:

Recensie door Herbert Mouwen in Meander Magazine

Recensies:

Recensie door Tom Veys in Meander Magazine

Recensie door Erik-Jan Hummel op Tzum

Recensie door Sjoerd van Meteren op De Moanne

Recensie door Liliane Waanders in Awater

Recensie door Wim van Til in De Boekhouding, december 2023, p.  1:

Een caleidoscoop van heftige verkleuring

‘Blauwe hanen’ van Elmar Kuiper is een merkwaardige, intrigerende heerlijke bundel. Zo, die staat!
Ik heb de bundel al een paar maanden in huis, ben er diverse keren opnieuw in begonnen, en steeds was het of ik een ander boek had opengeslagen. Elmar Kuiper neemt mij telkens mee op een voettocht door de taal, door een wereld van soldaten, door zijn verleden. Ik voel mij als de titel van zijn bundel, een blauwe haan. Wat dat precies inhoudt, is mij nog steeds niet helder. Ik vind via Wikipedia dat als je blauw met blauw kruist er een vuilwit kuiken ontstaat. Dat spreekt mij wel aan: vuilwit als kenmerk van zijn gedichten.
Er is geleefd, geworsteld, door het land gegaan. Aan het wit is van alles blijven plakken. Zijn gedichten zijn getuigen van zijn leven. Of dat nu geleefd is of geprojecteerd maakt niet uit.

Levensdroom (fragment)
ik was een blauwhelm en denderde op rupsbanden over een zanderige
B- weg. ik ventte kauwgom en Lucky Strikes uit en kreeg een kus van een
lachende latino. ik was Roodbaard. mijn gevederde vrienden wrikten de
licht golvende pannen los. een Liebherr schilde de asgrauwe huid

In zijn gedichten figureren dichters, hemelduikers en luchtzwevers en acteurs in allerlei maten. In ‘Eindstreep’ figureert Kouwenaar die zijn gedichten steevast eindigde met een liggend streepje:

wie geen eindstreep wil

 wenst geen Kouwenaartje, die
                  toeleeft

                 naar het einde, er licht somberend
                                              in berust.

Verderop komen Lodeizen en Faverey nog voorbij, maar ook Anita Meijer, Felix Baumgartner, Donald Trump, André van Duin, Adam Mickiewizc, Tscheu La Ling. En dan ben je pas halverwege.

Elmar Kuiper vervoert je in een moordend tempo door zijn associatieve, surrealistische taalwereld, die teruggaat tot zijn jongere jaren met herinneringen aan wat een vader zei, wat een zoon hoorde en welke levenslessen eraan te pas komen.

In het gedicht ‘twaalf fragmenten’, waarin ook de blauwe hanen hun rol spelen. staat het gedicht dat nog het meest aangeeft met welke dichter we in deze bundel te maken hebben:

10.

ik ben het stof beu dat om me heen hangt

mijn gedachten vliegen in luchtbomen, ik millimeter
mijn haar. ik leen het lijf van een topatleet. ik ben.
ik ben niet. de kat strijkt zonder te miauwen

langs mijn scheenbeen. mijn bord is leeg. zonder
mes en vork dek ik de tafel. ik luister anders
naar het loeien, ik snap de koe die haar nageboorte
opeet. ik ben geen godenzoon maar een querulant.
ik adem. ik mag ongestraft bloeien, ik heb vier gezichten,
vier vleugels, kaarsrechte benen en de hoeven van een kalf.

ze glinsteren als gladgeschuurd koper!

Je zou denken dat de taal aan de haal gaat met de dichter, maar dat is niet zo. Er zit wel degelijk structuur in de bundel en in (de volgorde van) de gedichten. De bundel bestaat uit drie delen van elk vijftien titels, wat toch duidt op een strakke compositie.

‘Blauwe hanen’ is een heerlijke bundel die blijft verrassen elke keer dat je hem leest.

Recensies:

Recensie door Jan de Jong op Tzum

Recensie door Els van Swol in Literair Nederland

Recensie door Marc Bruynseraede in Meander Magazine

Recensie door Anneleen De Coux in De Reactor

Recensies:

Recensie door Jan de Jong:

www.tzum.info/2023/05/recensie-lieke-marsman-ter-gelegenheid-van-poezie-2/

Recensies:

Recensie door Marc Bruynseraede:

meandermagazine.nl/2023/04/jens-meijen-sunset-industries.

Recensie door Dirk De Geest:

mappalibri.be/?navigatieid=61&via_navigatieid=17&recensieid=10122

Recensies:

Recensie door Kamiel Choi in Meander Magazine

Recensies:

Recensie door Ivan Sacharov in Meander Magazine

Recensie door Marcia van der Zwan op boekvinder.be

Recensies:

Recensie door Rob Hartmans op de lage landen

Recensies:

Recensie door door Michiel van Diggelen in Literair Nederland

Recensie door door Carl De Strycker in MappaLibri

Recensie door door Mathijs Sanders in Neerlandistiek