Tegen het vergeten: Ellen Warmond
29 september 2018
Tegen het vergeten 6.
Poëzie is een steen
die een steen ontmoet
en moet slikken van ontroering
een wonder maar nog onvertaald
want zonder taal zijn er alleen
een steen en een andere steen
Kent u dit gedicht? Kent u de dichter van dit gedicht? Het is geschreven door Ellen Warmond (1930-2011), aan wie wij aanstaande zaterdag een aflevering wijden van Tegen het vergeten. Daarvoor willen wij u van harte uitnodigen.
“Op 28 juni 2011 is de dichteres Ellen Warmond op tachtigjarige leeftijd overleden. Ze was al enige tijd ziek. Ellen Warmond is een pseudoniem. Haar echte naam is Pietronella Cornelia van Yperen. Ellen Warmond debuteerde in 1953 met de bundel Proeftuin, waarvoor zij meteen de Reina Prinsen Geerligsprijs kreeg. Haar poëzie week door de eigen toon en vorm af van de poëzie van de Vijftigers, maar stond daar toch ook niet helemaal los van. Maar meer dan met Lucebert en Kouwenaar wordt haar werk in verband gebracht met dat van Gerrit Achterberg, Hanny Michaelis en Hans Lodeizen.
Proeftuin
In 1953 debuteerde Ellen Warmond met gedichten in het literaire tijdschrift Maatstaf. In hetzelfde jaar verscheen haar debuutbundel Proeftuin. Voor dit debuut kreeg zij de Reina Prinsen Geerligsprijs. De poëzie van Warmond trok de aandacht door haar oorspronkelijke taalgebruik, zoals in het gedicht ‘Changement de Décor’, dat begint met: ‘Zodra de dag als een dreigbrief/in mijn kamer wordt geschoven/worden de rode zegels van de droom/door snelle messen zonlicht losgebroken’.
Anders dan Vijftig
De gedichten van Warmond waren soberder van vorm dan die van Vijftigers als Lucebert en Kouwenaar die op dat moment de poëzie in Nederland beheersten. Ze wordt daarom meer vergeleken met dichters als Hans Lodeizen en Gerrit Achterberg dan met de allerexperimenteelste Vijftigers. Maar ook bij Warmond is een zoeken zichtbaar naar nieuwe uitdrukkingsvormen. Bij Warmond is echter ook altijd heel veel distantie en ironie in het spel. Haar ‘verstandelijkheid’ werd haar soms verweten, maar volgens de dichter-criticus Herman de Coninck was dat juist haar kracht, volgens hem gebruikte ze haar verstand ‘om er niets van te begrijpen; ze noemt zichzelf niet voor niets Warmond’.
Existentialisme of melancholie
De poëzie van Ellen Warmond is veel gelezen in het licht van het existentialisme, dat hoogtij vierde in de jaren vijftig. Het zou daarbij gaan om vervreemding, leegte, onvermogen om in taal te communiceren en eenzaamheid. Al die aspecten zijn aan te wijzen, maar er zijn ook hele andere interpretaties mogelijk. Onderzoekster Maaike Meijer wees erop dat in de poëzie van Warmond en van Vasalis, Michaelis en andere dichteressen ook een veel specifiekere thematiek is terug te vinden: de ‘grote melancholie’ van vrouwen die in de wederopbouwjaren werden teruggedrongen in de vooroorlogse gezinsverhoudingen.
Letterkundig Museum
Naast haar eigen werk zette Ellen Warmond zich ook jarenlang actief in voor het werk van anderen. Ze was 1955 van tot 1983 werkzaam bij het Letterkundig Museum in Den Haag, eerst als secretaresse van directeur Gerrit Borgers, later als algemeen medewerker. Voor het Letterkundig Museum verzorgde ze verschillende publicaties over auteurs als Gerrit Achterberg, Pierre Kemp, J. Slauerhoff, Anna Blaman en Simon Vestdijk. In 1987 kreeg Ellen Warmond de Anna Bijnsprijs voor haar gehele oeuvre.” (Tekst op site KB)
Naast een inleiding op het werk van Ellen Warmond en de lezing van een aantal gedichten is er ook een gesprek met goede vrienden van Ellen Warmond over haar leven en haar werk.
Tegen het vergeten 6: Ellen Warmond vindt plaats in het PcN op 29 september 2018 14.00 uur en duurt tot ongeveer 16.00 uur. Entree is € 5,00 en elk entreebewijs is tevens een kortingsbon die besteed kan worden in de PcN-poëziewinkel.
meer informatie 
