Open Podium

7 november 2024

November: aandacht

Het Open Podium  op 7  november start om 20.00 uur in de Nijmeegse Sint-Nicolaaskapel. Al heeft de meer dan 1000 jaar oude kapel in het Valkhofpark zijn religieuze functie al eeuwen verloren, toch krijgen de gedichten iets gewijds als ze tussen het hoge plafond en de oeroude natuurstenen muren heen en weer echoën. Het open podium begint zelfs plechtig als presentatoren Willemijn van den Geest en Kyrke Otto ter aanvang de bel luiden. Je meent op sommige momenten zelfs een vleug wierrook te ruiken. Het thema is  'aandacht'.

Verder is het allemaal niet zo stijf. Iedereen kan op elk moment in- en uitlopen en als je geluk hebt kun je zelfs zonder je aan te melden je dichtsels ten beste komen geven voor het altijd zeer diverse publiek, zowel in leeftijd als in achtergrond. Laat dit vooraf wel even weten aan Willemijn of Kyrke! Nog liever hebben we dat je je vooraf officieel aanmeldt via [email protected] als  je deel wilt uitmaken van de line-up. 

Een avond om nu alvast in je agenda te zetten!

Ook als je komt luisteren.

Enkele aandachtspunten: in de Sint-Nicolaaskapel is geen toilet aanwezig. Toiletbezoek kan in de pauzes in de parkeergarage (Kelfkensbos) of bij de Lindenberg. Neem eventueel nog wat warme kleding mee.

Lunchpauze Poëzie*) met gasten

2 november 2024

Tijdens Lunchpauze Poëzie*) van 2 november worden om 12.00 uur de nieuwe bundels die de afgelopen maand bij het Poëziecentum Nederland zijn binnengekomen besproken door Wim van Til.   

In de editie van november zijn dat de bundels van Jan Willem Otten, Erik Lindner, Marijke Hanegraaf en Rik van Boeckel, debuten van Willy de Boo, Auke Leistra en Ivo Postma, maar liefst 6 bloemlezingen en 4 tijdschriften.  En natuurlijk nog wat andere uitgaven. Een gevarieerd aanbod dus. 

 De bundel Van ons vandaan wordt op 2 november om 11.00 uur samen met alle nieuwe bundels, die de afgelopen maand bij PcN zijn binnegekomen, door Wim van Til  besproken  tijdens lunchpauzepoëzie in het PcN. Marijke Hanegraaf en Ineke Jansen zijn aanwezig.   

Neem gerust je boterhammen mee, je mag met volle mond meepraten.

Spreekuur poëzie op donderdagmiddagen

31 oktober 2024

Marijke Hanegraaf heeft elke donderdagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur spreekuur in het PcN.  Tijdens het spreekuur neemt Marijke een op een je gedichten met je door.

Zij deed dit in 2013 en 2014 ook al toen zij stadsdichter van Nijmegen was, en in 2022 bleek opnieuw dat er voor dit spreekuur veel interesse bestaat. 

Via  [email protected] maak je een afspraak voor 3, 10, 17, 24 of 31 oktober.

Het betere werk: Indolente

26 oktober 2024

Dewi de Nijs Bik

Dewi de Nijs Bik (1990) is een dichter die schijnbaar moeiteloos wisselt tussen verschillende vertelvormen. In haar in 2023 verschenen debuutbundel Indolente varieert ze tussen een minimalistische, indringende stijl, wat meer cryptische dichtvormen en zelfs droge, geschiedkundige dossiers. Haar debuut is ‘een zoektocht naar een taal die ons gedeelde verleden tastbaar maakt, voorbij de grenzen van het persoonlijke en buiten de gangbare paden van de geschiedschrijving’.

Indolente

Tijdens Het Betere Werk, op zaterdag 26 oktober vanaf 14.00 uur, bespreekt Willemijn van den Geestt met een groepje een bundel die in het nieuws is geweest of op een andere manier actueel is. Ditmaal is het de beurt aan debuutroman Indolente. Indolente is Latijn voor sloom, traag. Dit is waar de Nederlanders de Indonesische bevolking vaak voor uitmaakten en fysieke bestraffingen voor gaven. Voor Dewi de Nijs Bik, die vier Indische grootouders heeft (Indisch betekent dat een persoon Nederlands en Indonesisch bloed heeft), staat deze geschiedenis dichtbij.

Het werk van Dewi de Nijs Bik verscheen onder meer in DW B en Poëziekrant. Ook schreef ze tien jaar lang interviews voor Indisch maandblad Moesson, wat ook inspiratie opleverde voor haar debuutbundel. Daarnaast was ze redacteur bij uitgeverij Perdu.

Gustaaf Peek schrijft: “Indolente is een aanzegging, een belofte, een aansporing, met haar scherpe debuut tergt de Nijs Bik het eenzijdige collectieve geheugen, ontketent ze verloren gemaakte stemmen en onttrekt ze nieuw leven aan de geschiedenis. Deze dichter durft.” De onderwerpen in Indolente variëren van de Indische gemeenschap in Californië naar de tijd van de grote ontdekkingsreizen naar het bereiden van en jagen op oesters in het Zeeuwse Yerseke. Het is aan de lezer de uitdaging de rode draad te vinden. Hoewel deze volgens recensent Dietske Geerlings van literaire website Tzum de bundel toch wel ‘als een oester toch geregeld gesloten blijft’, maar dat de lezer wel ‘wordt uitgenodigd de parel die zich erin verborgen houdt’ te vinden. Hieronder een gedicht over Oekraïense vluchtelingen die op een camping in Yerseke geplaatst zijn:

camping zon & zee in yerseke

de krantenkop is gevestigd

dima (18) was nog maar net aangekomen
of hij zei al tegen vrijwilligers op de camping dat hij als visser wilde werken

in odessa hangt hij de hele zomer rond op het strand

de koude oorlog
warmt zich voor je ogen op
vestiging en verdringing
opnieuw
geïntroduceerd

Dewi de Nijs Bik 

Deelnemers kunnen zich vooraf via [email protected] aanmelden. Ter voorbereiding op de bijeenkomst krijgen zij één week van tevoren een digitaal dossier toegestuurd. Ook is deze bundel voor deelnemers te raadplegen in het PcN. Ook te koop. Vraag ernaar bij de balie.

Poëziewandeling Nijmegen

19 oktober 2024

Bij de poëziewandeling gaat een gids met wandelaars langs mooie en minder mooie plekken van Nijmegen waar poëzie te lezen is of een dichter zich liet inspireren. Elke gids maakt zich de poëziewandeling eigen, in de zin dat elke gids weer op andere zaken de nadruk legt. De gids van aankomende zaterdag, Marijke Hanegraaf, leest soms een gedicht voor dat niet in het boekje staat, maar waar ze wel langskomen. Dat kan bijvoorbbeld een gedicht zijn dat op de muur staat.  

“En ik houd altijd rekening met het publiek: wat kunnen ze aan? Zo leg ik bijvoorbeeld uit wat ‘light verse’ is, zodat elke deelnemer weet waar we het over hebben. Er gaan diverse soorten mensen mee met de wandeling, de een weet veel van poëzie, de ander veel minder.” Dat is juist fijn, want het is prachtig als hun interesse wordt gewekt tijdens de wandeling.  

De doelgroep kan erg verschillen. “Een leesgroep, een heel gezin met kinderen waarvan alleen de moeder van poëzie houdt, een echtpaar… Je komt telkens weer andere mensen tegen.” Marijke Hanegraaf is zelf ook dichter en legt tijdens de wandeling graag de nadruk op de poëzie. Ze won meerdere prijzen met haar werk. 

Kromme huizen langs de Waalkade 

Onopvallend en klein aan de blinde muur van een rij oude huizen aan de Waalkade kun je, als je omhoog tuurt, een Literair Baken ontwaren. Het is een gedicht over het rijtje oude, kromme huizen, dat aan de sloopdrift van de jaren tachtig is ontsnapt. Het gedicht schreef Augusta Peaux in 1926, toen deze huizen ook al oud waren.  
 

Oude huizen aan de kade 

Zoo staren lichtschuwe uilen in de zon, 
zooals die grauwe huizengevels staren 
en suffen door den dag als oude vogels. 
Maar met den avond staan zij scherp van bek 
en scherp van klauwen op de winterlucht, 
die gelig vlakt in ’t Westen, effen, koud. 
Zeearenden, zoo zien zij over ’t water 
heel donkere, groote beesten. 

Augusta Peaux 

Augusta Peaux kon de huizen misschien grauw gevonden hebben; tegenwoordig vormen ze als antieke enclave tussen fantasieloze nieuwbouw een treurige herinnering aan hoe mooi de stad was vóór het bombardement en de latere vernieuwingsdrang. 

De maandelijkse poëziewandeling wordt beurtelings verzorgd door Meja Spaargaren, Marijke Hanegraaf, Jan Verhoeven en Willeke Roerdinkholder. Elk van hen is op zijn/haar eigen manier verbonden met poëzie en de historische stad Nijmegen.

Aanmelden kan via [email protected].

Ook is het mogelijk om onder begeleiding van een van de gidsen met een eigen groep de poëziewandeling te lopen. Hiervoor kun je contact opnemen met Jan Verhoeven, coördinator van de gidsen, via [email protected].

Ontmoet de dichter ... Jan Glas

12 oktober 2024

Dichter Jan Glas hanteert een schrijfstijl zonder veel opsmuk, waarmee hij rake, naakte, soms geestige observaties neerpent. Op 12 oktober komt de Groninger vanaf 14.00 uur zijn poëzie voordragen en vragen beantwoorden van interviewer Willemijn van den Geest in het PcN. (Foto: Siese Veenstra)

De stijl sluit goed aan bij de cultuur van zijn geboortegrond. De in 1953 op de winderige, kale vlakten van het Noord-Groningse Hogeland geboren dichter schrijft, volgens criticus Wilma van den Akker, ‘droog, staccato’, waarbij hij constateringen op een soms humoristische wijze bij elkaar brengt. “Naarmate ik meer en aandachtiger lees, ga ik van deze ‘droogkloot’ houden”, prijst Wilma van den Akker in Meander magazine de sobere woordkunstenaar.

Jan Glas publiceerde de bundels De vangers van zummer, Het getal hondje, Stel je bent schilder, Als was zij mijn vrouw, Zo is t nait goan en Dubbel Glas. Ook stelde de dichter Nedersaksische verzamelbundels samen (Gronings valt onder het Nedersaksisch) en vertaalde zeven gedichten van de Boheemse Duitser Reiner Maria Rilke (1875 -1926) in het Gronings voor het boek Rilke Sieben. Glas won onder andere de Duitse Freudenthal-prijs voor nieuwe Nedersaksische literatuur en de ‘Literaire Pries van Stichting Grunneger Bouk’. De verzamelbundel Dubbel Glas won de ‘Noorden Streektaalprijs 2012’ van het Dagblad van het Noorden. In 2008 ontving Glas het Belcampo Stipendium, een prijs die de provincie Groningen eens in de twee jaar toekent aan een schrijver of dichter.

Glas beperkt zich niet tot de dichtkunst alleen. Samen met jazz-pianist Boelo Klat zong hij zijn eigen werk in op het album Glas & Klat. Ook binnen deze samenwerkingsvorm (dichtkunst op muziek), vertaalde hij anderstalige teksten in het Gronings. Op Diezeg laand zingt Glas, onder begeleiding van pianist Addy Scheele en bassist Hans Lass, hits uit The Great American Songbook in het Gronings. In The Great American Songbook staan onder andere evergreens als ‘Big Spender’.

Het volgende gedicht is in het Gronings en een mooi voorbeeld van zijn schrijfstijl:

Zo is t nait goan

Tot elks verboazen bleef de dikke buurvraauw
toun ze ainmoal sturven was
gewoon deurproaten:

laange citoaten oet olde Polygoonjournaals;
mainst versloagen over keunelke familie
en de vreugdevolle maaidoagen van 1945.

Eerst wer der docht, t liek is nog waarm,
as t verstieft krampt mond heur wel stom.
Mor zo is t nait goan.

Ze begon te zingen: kienderverskes
dij de mainsten allaank vergeten waren,
pareltjes van onschuld en hoop.

Verzichteg begon der ain mit te zingen.
En nog ain, en weer ain. Tot elk zong.
Der wer n trekharmonikoa regeld.

Jan Glas

Uit: Dubbel Glas - Ale Gedichten, Uitgeverij kleine Uil, 2012

Lunchpauze poëzie*) met Hannie Massuger

5 oktober 2024

In Lunchpauze Poëzie *) bespreekt Hannie Massuger de publicaties die in de maand september zijn binnengekomen bij het Poëziecentrum. En het aanbod is weer divers. Zo is er o.a. het herfstnummer van Vuursteen en de studie Over Gerard Reve en stijl van Gert de Jager, er is vertaalde poëzie van Friederike Mayröcker en Paula Meehan en nieuw werk van Kamiel Choi en Ali Şerik.

Wees welkom op 5 oktober van 12.00 tot 13.30 uur. Neem gerust je lunchpakket mee, meepraten met volle mond mag. 

 Deze nieuwe aanwinsten zijn naderhand te raadplegen in een aparte boekenkast in het PcN.

Het voordragen van poëzie en verklanken van woorden

20, 27 september enen/og 4 oktober 2024

In deze serie workshops laat Zwaantje de Vries je zien wat het voordragen van poëzie inhoudt. En het gedichten verklanken met je eigen stem. Een gedicht is meer dan woorden. Om te ontdekken wat de betekenis van een gedicht van jezelf of van iemand anders kan zijn. Voorbij het bekende.

Op vrijdag 20, 27 september en  4 oktober 2024 van 14.00 - 17.00 uur in een geschikte oefenruimte met piano, lokaal 21A in De Lindenberg. De kosten zijn €45,00 voor de hele serie of €15,00 per sessie. Meld je aan voor 1, 2 of alle sessies bij [email protected].

Open Podium

3 oktober 2024

Oktober: wegwerpcamera i.s.m. Op Ruwe Planken

Het Open Podium van 3 oktober is een speciale editie in samenwerking met literatuurorganisatie en tijdschrift Op Ruwe Planken. Het thema is deze maand ‘wegwerpcamera’. Behalve dat de gedichten deze maand in het teken staan van ‘wegwerpcamera’, vraagt Op Ruwe Planken haar lezers en anderen literaire bijdragen in te sturen rondom dit thema, waarvan een selectie vervolgens gepubliceerd zal worden. Wat daar bij komt kijken, vind je op https://opruweplanken.nl/kopij-insturen/. Je hebt tot en met donderdag 31 oktober om ‘jouw tekstuele plaatjes te ontwikkelen’, aldus Op Ruwe Planken.

Iedereen is er welkom: van gevorderde sinterklaasrijmers tot gepubliceerde dichters. En die tref je er ook allemaal aan; zo kwam in juni de Assyrisch-Nederlandse dichter Daad Kajo op bezoek. De kwaliteit wisselt enigszins, vertelt organisator Willemijn van den Geest, maar is vaak toch verbazend hoog. Het is vaak volle bak en het publiek is zeer divers, zowel in leeftijd als in achtergrond.

September: glas

In september, op wat een van de laatste, een beetje melancholische zomerdagen van het jaar bleek te zijn, was het thema glas. Daar zou je breekbaarheid bij verwachten, maar het valt op dat de dichters eerder kiezen voor glas als wapen, om iemand anders, maar vooral de verteller zelf al dan niet dodelijk te verwonden.

Dichter René van Nieuwkuijk geeft ons te kennen dat je met gebroken glas vreselijke dingen kunt doen, met frasen als ‘scherven in de palm van mijn hand’. En: ‘Op het scherfst van de snede / bloed stelpen maar de pijn delen’. Theo Jennissen maakt het ook weer bloederig: “Kijk, een glasscherf door de hals / lachend, verbaasd, zijn haar ogen blijven staan.” Vervolgens leest hij een apocalyptisch gedicht voor van de notoire glazenleger Charles Bukowski zelf, waarbij nadat in het gedicht de hele wereld is vergaan, vooral het zinsdeel blijft hangen ‘dat daar dan de meest prachtige stilte uit geboren wordt’.

Buiten – inmiddels is het donker - gonst het Valkhofpark van de van het warme weer genietende parkzitters. Je zou er bijna een foto van willen maken, zo’n sfeervolle avond is het. Het thema van de volgende keer, dat het PcN eenmalig in samenwerking met poëzieblad Op Ruwe Planken houdt, sluit daar goed bij aan: wegwerpcamera. Behalve dat je er een foto van wilt maken, is het ook een moment dat vervliedt in het niets. Of je nu een beginner bent of enigszins gevestigd: laat je inspireren en verras de aanwezigen in oktober!

Wil je meedoen?

Laat dit vooraf wel even weten aan Willemijn van den Geest of Kyrke Otto! Nog liever hebben we dat je je vooraf officieel aanmeldt via [email protected] als je deel wilt uitmaken van de line-up. 

Enkele aandachtspunten: in de Sint-Nicolaaskapel is geen toilet aanwezig. Toiletbezoek kan in de pauzes in de parkeergarage (Kelfkensbos) of bij de Lindenberg. Neem eventueel nog wat warme kleding mee.

Vitrine-tentoonstelling: Queer Poëzie

vanaf 1 oktober 2024

De Internationale Coming-Out dag is op 11 oktober. Deze dag is uitgeroepen om te vieren dat in onze vrije samenleving iedereen open kan zijn over wie je bent en van wie je wilt houden. In samenwerking met De Regenbooggemeenschap Nijmegen besteedt het Poëziecentrum Nederland aandacht aan deze dag door de glazen vitrines in te richten met poëzie rondom het thema Queer! Die gedichten gaan over lesbische, homo-, of biseksuele liefde.

Een duik in de geschiedenis

Al ver terug in de oudheid werden gedichten over de liefde, in welke vorm dan ook geschreven. De lyrische dichteres Sappho uit het oude Griekenland (ca. 630 – ca. 570 v.Chr.) was naar alle waarschijnlijkheid lesbisch. In haar gedichten zong ze over haar liefde voor vrouwen. Het woord 'lesbisch'  is hierdoor ontstaan. Aangezien ze van vrouwen zou hebben gehouden en ze van Lesbos kwam, ontstond het woord lesbisch.

Op homoseksualiteit en transseksualiteit rustte eeuwenlang een taboe, maar het was al wel ‘verborgen’ in de literatuur aanwezig. In Nederland bleef homoseksualiteit tot ver in de twintigste eeuw verboden. Gerrit Komrij, Gerard Reve, Anna Blaman en Hans Warren  zijn een aantal bekende auteurs in de literatuurgeschiedenis die over de queer liefde hebben geschreven.

Gevoelens van liefde

Ook voor de volgende drie schrijvers leidden hun ingewikkelde gevoelens van liefde tot inspiratie voor gedichten.

Katharina Lescailje (Amsterdam, 26 september 1649 - Amsterdam, 8 juni 1711) was een dichteres en uitgeefster. Katharina woonde heel haar leven boven de winkel op de Middeldam. Ze trouwde niet, waarom is niet bekend. Mogelijk is een relatie stukgelopen, zoals het wanhopige liefdesverdriet in een paar gedichten suggereert. Misschien was de liefde een ingewikkeld punt voor haar: er zijn ook gedichten waarin ze lesbische gevoelens lijkt te willen beschrijven.

Dichter Willem Kloos (Amsterdam, 6 mei 1859 – Den Haag, 31 maart 1938) had homoseksuele gevoelens. Hij was achttien, toen zijn eerste, homofiele vriend een einde maakte aan zijn leven. Dit immense verdriet zette hem aan om als dichter te slagen.

Dichter Hans Warren (Borssele, 20 oktober 1921 – Goes, 19 december 2001) schreef het gedicht “Bekentenis”, in de tijd dat hij worstelde met zijn gevoelens van homoseksualiteit, deze bundel ligt in de vitrines.

Al snuffelend door de collectie van het Poëziecentrum, kom je aardig wat poëzie van bekende of onbekende dichters tegen, die rondom dit thema is geschreven. Een klein overzicht hiervan ligt deze maand in de vitrines. Je kunt de tentoonstelling vanaf 1 oktober bezoeken tijdens openingstijden: maandag tot en met zaterdag van 11.00 - 17.00, in het Poëziecentrum Nederland, achter in bibliotheek Mariënburg.