Poëziewandeling Nijmegen

21 december 2024

De poëziewandeling, die het PcN elke houdt, biedt een boeiende verscheidenheid aan gedichten, nu en dan ontroerend, soms het gemoed diep rakend. 

De Schommel: het slotakkoord van de poëziewandeling

"Gedichten als Ik was geen held van Victor Vroomkoning op Het Stevenskerkhof en Bij een niet genomen foto van voormalig stadsdichter Frouke Arns bij het monument van De Schommel maken veel indruk", vertelt Willeke Roerdinkholder, de gids voor deze maand. Tijdens de poëziewandeling, die ditmaal op 21 december plaatsvindt, neemt een gids geïnteresseerden mee langs allerlei bekende en minder bekende plekken van Nijmegen die met poëzie te maken hebben.

Kunstwerk De Schommel bevindt zich tussen de ‘koopgoot’ en de achterzijde van het stadshuis, op de voormalige speelplaats van de kleuterschool die er ooit stond, tot Amerikanen op 22 februari 1944 rond half twee hun bommen lieten vallen boven het centrum van Nijmegen. Onder de slachtoffers waren de 24 kinderen en acht nonnen die zich op dat moment in en rond de kleuterschool bevonden. Alleen de drie enorme kastanjebomen die op de speelplaats stonden zijn nog overgebleven als stille getuigen van de verschrikkelijke gebeurtenis. Willeke: “De Schommel is voor mij echt het slotakkoord van de poëziewandeling.”

Bij een niet genomen foto

Ze heeft het kind te slapen gelegd, 
staat bij het raam en kijkt het beeld uit.

Buiten beweegt de stad in bont palet, 
binnen heerst stilleven in grijstinten.

Op tafel de krant opengeslagen, 
oud nieuws onder schillen en piepers in een vergiet.

Nog brandt het vuur slechts in de kachel, 
breekt enkel winterlicht door het raam

in scherven op de vloer. Hoort ze, 
daarboven? Een kreet van de kleine

in zijn droomrijke sluimer, de ronkende vogels, 
de klok op de schouw die steeds harder tikt.

Bijna half twee en elke god zal haar verlaten. 
Ze tuimelt in een val waar geen taal meer gedijt,

waar het stil en stuurloos is. 
Laat het kind hebben geslapen.

Frouke Arns

De maandelijkse poëziewandeling,  elke derde zaterdag van de maand, wordt beurtelings verzorgd door Meja Spaargaren, Marijke Hanegraaf, Jan Verhoeven en Willeke Roerdinkholder. Elk van hen is op zijn/haar eigen manier verbonden met poëzie en de historische stad Nijmegen, waarbij Marijke Hanegraaf als dichteres de meeste bekendheid geniet. De wandeling start om 11.00  uur in het PcN. 

Aanmelden kan via [email protected]. 

Ook is het mogelijk om onder begeleiding van een van de gidsen met een eigen groep de poëziewandeling te lopen. Hiervoor kun je contact opnemen met Jan Verhoeven, coördinator van de gidsen, via [email protected].

Poëzie Spreekuur op donderdagmiddag

19 december 2024

Marijke Hanegraaf heeft elke donderdagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur spreekuur in het PcN.  Tijdens het spreekuur neemt Marijke een op een je gedichten met je door.

Zij deed dit in 2013 en 2014 ook al toen zij stadsdichter van Nijmegen was, en in 2022 bleek opnieuw dat er voor dit spreekuur veel interesse bestaat. 

Via  [email protected] maak je een afspraak voor  5, 12 e n 19 december.

Caribische poëzieavond

12 december  2024  

De Nederlands-Caribische culturele Stichting Ayera, Awe i Mañan (SAAM) houdt op 12 december vanaf 19.00 uur in samenwerking met het PcN een avond vol Caribische poëzie en muziek.

De oprichter van SAAM, Nadine Robertus, zal de avond openen. Nadine is onder meer schrijfster van kinderboeken en spoken-word-artist.

Daarnaast komt de Zutphense Naomi Montroos haar gedichten voordragen. In 2020 debuteerde Montroos met de tweetalige dichtbundel Regenboom. Ze vindt meertaligheid belangrijk voor mensen met een bi-culturele achtergrond en schreef daarom in de talen die haar het meest nabij zijn: Nederlands en Papiaments, de taal van de Nederlandse Antillen. Montroos heeft een achtergrond in literatuurwetenschappen en is docent aan het Doetinchemse Amphion Cultuurbedrijf, waar ze leerlingen op creatieve wijze laat nadenken over taal. (De maker van de foto van Naomi Montroos is Robert Stienezen.) 

De muzikale tussendoortjes worden verzorgd door de uit Curaçao afkomstige, in Nederland levende singer-songwriter Tarique Martinus. Martinus zingt meestal in het Papiaments, maar ook in het Engels.

Stichting Ayera, Awe i Mañan (SAAM) betekent in het Papiaments ‘Gisteren, Vandaag en Morgen’. Het kijken naar het verleden, het heden en de toekomst staat centraal bij de activiteiten van SAAM. De stichting kijkt onder andere kritisch naar het Caribische slavernijverleden, maar ook naar positieve mogelijkheden en verbinding in de toekomst.

Als voorproefje alvast een gedicht van Naomi Montroos, uit haar debuutbundel Regenboom:

Groene wolken

Lukraak verschijnt weer die onweersbui 
die kleurt de lucht van blauw naar grijs
onze hemel vouwt zich open 
de lucht stort zich in een uitbraak neer 
vervlogen druppels schieten uit hun kom
de hemel jammert van een pijn 
oorverdovende geluiden, nederlaag op aarde 
sneeuwwitte wolken veranderen naar groen

Lunchpauze Poëzie*) met gast

7 december 2024

Op 7 december is Hans Franse te gast bij Lunchpauze Poëzie*). Hans komt zijn nieuwe bundel Zelfportret met woord toelichten. Daarnaast is er aandacht voor de biografie van Hans Warren, het jongste nummer van Ballustrada en nieuwe bundels van o.a. Frans Budé, Bart Chabot, Anna Enquist, Esther Jansma, Scott Rollins, Yke Schotanus en Miel Vanstreels. 

Lunchpauze Poëzie*) begint om 12.00 uur en duurt tot in ieder geval 13.30 uur. 

Open Podium

5 december 2024

Wie op 5 december geen sinterklaas viert, maar toch met gedichten en rijm bezig wil zijn, kan in de stemming komen door op die dag vanaf 20 uur naar het Open Podium te komen. Het is dubbel toepasselijk, want de locatie is de Sint-Nicolaaskapel op het Valkhof. Durf je het aan om zelf je gedichten voor te dragen aan het publiek? Wees niet bevreesd, want iedereen mag zich aanmelden; van gevestigde namen tot absolute beginners.

De opkomst is altijd goed en het publiek is uiteenlopend. Laat dit vooraf wel even weten aan organisatoren Willemijn of Kyrke! Nog liever hebben we dat je je vooraf officieel aanmeldt via [email protected] als je mee wilt doen. Maar gewoon binnenwandelen en lekker luisteren kan natuurlijk ook altijd. Het thema deze maand is ‘biecht’.

Let op: in de Sint-Nicolaaskapel is geen toilet aanwezig. Toiletbezoek kan in de pauzes in de parkeergarage (Kelfkensbos) of bij de Lindenberg. Neem eventueel nog wat warme kleding mee.

Het betere werk: Sunset Industries

30 november 2024

Jens Meijen (1996) heeft een bijzondere achtergrond gekozen voor zijn tweede bundel Sunset Industries: het mythische eiland Atlantis, dat volgens de beschrijvingen van de Griekse filosoof Plato ongeveer 12.000 jaar geleden in één nacht door een zondvloed verloren zou zijn gegaan. Het Atlantis van de Vlaamse dichter is echter niet de soort oud-Griekse, maar hoogontwikkelde beschaving die we kennen uit fictie. Meijens Atlantis is nieuw, actueel, doorspekt met zijn persoonlijke ervaringen, moderne problemen en hedendaagse termen als algoritmes, drones, lasersnijders, podcasts en Google.

Tijdens Het Betere Werk, op zaterdag 30 november vanaf 14.00 uur, bespreekt het PcN in een groepje een bundel die in het nieuws is geweest of op een andere manier actueel is. Meijens bundel, die verscheen in 2023, is dat het soms wel lijkt alsof we in een nieuw Atlantis leven. De hoofdvragen die de bundel aankaart zijn: ‘Hoe blijf je overeind in een stuurloze wereld? Je volledig afsluiten, wegvluchten in verhalen of juist door solidariteit met anderen? Hoe doorwaad je de onophoudelijke stroom aan tragisch nieuws die onze levens binnensijpelt, zonder jezelf te verliezen? De Volkskrant schrijft over deze bundel: ‘Meijen schetst een wereld die onherroepelijk gaat verdwijnen in een bundel vol vervreemding en droomachtige zinnen. Nergens voelt zijn poëzie vol of zwaar.’

Jens Meijen is schrijver, letterkundige en politicoloog. Aan de universiteit van Leuven doet hij onderzoek naar nationalisme en populisme aan de KU Leuven, vandaar dat de actualiteit in zijn werk nooit ver te zoeken is. Ook werkt hij als recensent en journalist bij De Morgen en Humo en is hij redacteur van literair tijdschrift DW B.

Meijen ontving voor Sunset Industries een werkbeurs van literatuurorganisatie Literatuur Vlaanderen. Zijn debuutbundel Xenomorf (2019) won de C. Buddingh’- prijs. Ook werd hij genomineerd voor de Poëziedebuutprijs Aan Zee. Met zijn debuutroman De lichtjaren (2021) haalde hij de shortlist van de PrixFintroPrijs Nederlandstalige Literatuur.

Deelnemers kunnen zich hieronder via een e-mail aanmelden. Ter voorbereiding op de bijeenkomst krijgen deelnemers één week van tevoren het digitale dossier toegestuurd. Ook is deze bundel voor deelnemers te raadplegen en aan te schaffen in het PcN.  U kunt ernaar vragen bij de balie.

Elders

Het gebeurt zo:
een algoritme laat de avond vallen
over huizen ongedeerd
iemand zweeft als de maan boven een ziekenhuis
ergens in een verstedelijkt dorp
waar peuters tot laat in de wachtzaal spelen:
ze zijn gezond, hebben vroeg geïnvesteerd in bitcoin

het gebeurt dat elders
een tuin onder water staat
de vissen kruipen de huizen in
ziek van grachten, salpeter, oud hout
handenvol organen, geoogst van de vissen
liggen te zingen op de drempels
verderop liggen binnensmonds de kinderen verspreid in kleine bedden
het wuiven van bomen als wiegjes
het ruisen van wind door prikkeldraad

het gebeurt pas
wanneer je niet meer de adem van een ander naast je hebt
maar in plaats daarvan een vlammende raket onder het laken
de pluimstaart speels, een jong vosje
en onder het kussen een kogel
waar ooit een losse melktand lag

zo overvalt je de gedachte
nog steeds is alles ongedeerd
nog steeds zijn hier de straten stil en oeverloos
nog steeds geen gehuil van bedden die slapers missen
nog steeds hier de kinderen ongedeerd
de huid glad, de ogen droog

het gebeurt boven het bed, boven de vloer van halfvergane planken
ergens in de lucht
daar schuilt een dorst die geen getijden kent
elders in de lucht
het vliegen van vonken die nooit zullen landen
het wuiven van bomen als wiegjes
het ruisen van wind door prikkeldraad

Jens Meijen 
uit: Sunset industries, De Bezige Bij, 2023

Poëzie Spreekuur op donderdagmiddag

28 november 2024

Marijke Hanegraaf heeft elke donderdagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur spreekuur in het PcN.  Tijdens het spreekuur neemt Marijke een op een je gedichten met je door.

Zij deed dit in 2013 en 2014 ook al toen zij stadsdichter van Nijmegen was, en in 2022 bleek opnieuw dat er voor dit spreekuur veel interesse bestaat. 

Via  [email protected] maak je een afspraak voor 7, 14, 21, of 28 november.

Van ons vandaan: tentoonstelling, interview en rondleidingen

1 t/m 29 november 2024

Van ons vandaan: tentoonstelling, interview en rondleidingen

In november zal de hele maand een bijzondere tentoonstelling te zien zijn in Bibliotheek Mariënburg te  Nijmegen, met de titel Van ons vandaan. De tentoonstelling bevat gedichten van Marijke Hanegraaf en foto’s van Ineke Janssen. Tegelijkertijd verschijnt  er een bundeling met de titel Van ons vandaan. 

In 1993 stierf de moeder van Marijke dankzij euthanasie. In die tijd hield Marijke een dagboek bij, specifiek over alles rondom die euthanasie. Jarenlang deed zij niets met het dagboek, behalve het zo nu en dan herlezen, maar vorig jaar ontstond er een kleine reeks gedichten, gezien vanuit verschillende perspectieven: dat van Marijke zelf, haar moeder en de huisarts. Bij de gedichten zijn foto’s van Ineke geselecteerd die de gedichten accentueren en ondersteunen, als het ware een plek geven in de ruimte.

Activiteiten 

De bundel Van ons vandaan wordt op 2 november om 11.00 uur  (samen met alle nieuwe bundels van die maand) door Wim van Til  besproken  tijdens Lunchpauze Poëzie*) in het PcN. Ineke Jansen en Marijke Hanegraaf zijn aanwezig.

Op 16 november 14.00 uur Wim van Til interviewt  Marijke en Ineke in het PcN over de bundel, de tentoonstelling en hun ideeën eromheen.

Rondleidingen langs de tentoonstelling geven Marijke en Ineke op  zaterdag 2 november om 13.30 uur,  vrijdag 8 november om 15.00 uur,  zaterdag 16 november na het interview en  woensdag 27 november  om 11.00 uur.

Poëziewandeling Nijmegen

16 november 2024

Meja Spaargaren is een poëziewandelaar van het eerste uur. “Ik doe vooral de historische kant van de wandeling”, vertelt ze over de dichterlijke wandeling, die elke derde zaterdag van de maand vanuit het PcN plaatsvindt. “Mensen komen vaak van buiten Nijmegen en horen graag meer over de stad en geschiedenis.”

Ze is de ideale gids voor mensen die niet alleen geïnteresseerd zijn in het rijke poëtische gehalte van de Waalstad, maar ook voor degenen die het leuk vinden meer te horen over de stad en de geschiedenis. Met de technische kant van poëzie heeft Meja veel minder, om eerlijk te zijn, zegt ze lachend, “Ik ben meer een fotograaf. Zelf schrijf ik ook niet.”

Dit wil niet zeggen dat er tijdens de rondleiding geen poëzie aan de orde komt. Voor zowel geschiedenisfreaks als poëzieliefhebbers is er tijdens haar rondleiding veel te genieten. De ijkpunten blijven immers de vele gedichten in de stad, waar je als onoplettende voorbijganger zo aan voorbijloopt. Meja geeft deelnemers ‘een leuke kijk op Nijmegen’. “Je laat mensen gelijk kennismaken met poëzie en je maakt het tastbaar."

Het invaren van de Snelbinder

Een wat kaler, winderig, voornamelijk in de functionele jaren tachtig gebouwd deel van de geroemde Waalkade vraagt om een gedicht van Marijke Foncke. Een gedicht over het invaren van de Snelbinder, de fietsbrug, in 2004. Een beschrijving, bijna zonder leestekens, zonder persoonlijke voornaamwoorden, om het mechanische van die onderneming  te beschrijven.

“Poëziewandelaars zien die brug en begrijpen meteen waar het gedicht over het invaren van de Snelbinder, over gaat”, vertelt Meja. “De wandeling voegt veel meer toe dan wanneer je het droogweg op papier leest.”

Kranen

opeens is daar een ander uitzicht
binnengedreven in de nacht
op platte bakken
ontvouwen zij zich
stervende zwaan achteruit gedanst

rank vlechtwerk kijkt neer op de stad
haakse lijnen en takeltuig
brede mannen in vrolijke hesjes
sjorren aan touw
dragen gewicht af en aan

dan begint het: de macht van staal
onzichtbaar traag spannen kabels zich
zonder een zucht zweeft de last
millimeter-minutieus naar zijn doel

verplaatsing is niet waar te nemen
alleen het slinken van afstand
scheepstoeters spreken het succes rond
de regen valt gestaag

Marijke Foncke

De maandelijkse poëziewandeling wordt beurtelings verzorgd door Meja Spaargaren, Marijke Hanegraaf, Jan Verhoeven en Willeke Roerdinkholder. Elk van hen is op zijn/haar eigen manier verbonden met poëzie en de historische stad Nijmegen, waarbij Marijke Hanegraaf als dichteres de meeste bekendheid geniet.

Aanmelden kan via [email protected]. 

Ook is het mogelijk om onder begeleiding van een van de gidsen met een eigen groep de poëziewandeling te lopen. Hiervoor kun je contact opnemen met Jan Verhoeven, coördinator van de gidsen, via [email protected].

Bundelpresentatie Te midden van alles

9 november 2024

De Limburgse dichter Frans Budé (1945) komt op 9 november om 14.00 uur zijn vorige maand verschenen bundel Te midden van alles presenteren in het PcN. Budé is erg taalgericht; hij legt de nadruk op het de ambachtelijkheid van het dichtwerk. Daarnaast laat hij zich vaak inspireren door beeldende kunst.

Budé reist veel en heeft zich voor Te midden van alles laten inspireren door die reizen. Ook reist hij in de bundel in de tijd: van de vroegste steentijd tot de levens van grote kunstenaars door de eeuwen heen. ‘Hier schreeuwt niets, terwijl het toch over grote thema’s gaat, over dood en vergankelijkheid, over liefde, maar zonder ooit grote woorden te noemen’, aldus schrijver Cees Nooteboom.

Frans Budé debuteerde in 1984 met de bundel Vlammend marmer bij Meulenhoff, een uitgeverij waaraan hij tot op de dag van vandaag trouw is gebleven. Te midden van alles is zijn vijftiende bundel. Budé verbindt zijn poëzie graag aan andere kunstvormen. Zijn werk is op muziek gezet door onder meer componist Jean Lambrechts en hij heeft veel gedichten over beeldende kunst gemaakt.

De dichter zal voorlezen uit de bundel en vragen beantwoorden. Vanzelfsprekend is de bundel te koop en zal de dichter signeren tijdens de pauze en na afloop.

Een voorbeeld van Budés eerdere werk, uit de bundel Zoveel nabijheid (2018):

Verval

Ik kijk naar het dak achter ons, een kapot tuimelraam
dat lucht en regen vrij binnenlaat, en denk mij in
hoe in dat kale, lege huis de houten vloeren kraken,

het wapperende gordijn niet ophoudt om signalen
af te geven. Zoals in het grijze halfdonker zonder
enige weeklacht een rieten koffer vereenzaamd staat
te wachten, steeds langer nu de dagen maar duren,

het raam stand houdt onder steeds andere windstoten,
en geuren van kelder en zolder triomferend door lege
kamers dwalen. Ik kijk naar het huis en weet:

de schijf in de meterkast staat stil, onbeschrijflijk stil.